İşini kaybeden ve kısa süre içerisinde tekrar iş bulamayan kişiler yasaların kendilerine tanıdığı hakları olan işsizlik maaşından yararlanmak istiyorlar. Ancak işini kaybeden kişilerin kafalarında işsizlik maaşı ile ilgili birçok soru işareti var. Bunlardan bazıları; İşsizlik maaşı nasıl alınır? İşsizlik maaşı alma şartları nelerdir?, İşsizlik maaşı kaç ay alınıyor?, İşsizlik maaşı alanlar sağlık hizmetlerinden faydalanabilir mi? Bu yazımızda bu sorularla ilgili akıllardaki soruları gidermeye çalıştık.
İşsizlik Sigortasının Tanımı
Bir işyerinde çalışırken, çalışma istek, yetenek, sağlık ve yeterliliğinde olmasına rağmen, herhangi bir kasıt ve kusuru olmaksızın işini kaybeden sigortalılara işsiz kalmaları nedeniyle uğradıkları gelir kaybını belli süre ve ölçüde karşılayan, sigortacılık tekniği ile faaliyet gösteren zorunlu sigortayı ifade etmektedir.
Kapsamı
5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi ile ikinci fıkrası kapsamında olanlardan bir hizmet akdine dayalı olarak çalışan sigortalılar,
506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanununun geçici 20 inci maddesinde açıklanan sandıklara tabi sigortalılar,
İstekleri halinde;
4857 sayılı Kanuna göre kısmi süreli iş sözleşmesi ile çalışan sigortalılar,
Ticari taksi, dolmuş ve benzeri nitelikteki şehir içi toplu taşıma aracı işyerleri ile Kültür ve Turizm Bakanlığınca belirlenecek alanlarda kısmi süreli iş sözleşmesiyle bir veya birden fazla kişi tarafından çalıştırılan ve çalıştıkları kişi yanında ay içerisinde çalışma gün sayısı 10 günden az olan kişiler.
İşsizlik Sigortası Prim Miktarı
İşsizlik sigortası primi, sigortalının prime esas aylık brüt kazançların üzerinden hesaplanan % 1 sigortalı, % 2 işveren ve %1 Devlet payından oluşmaktadır. İsteğe bağlı işsizlik sigortası primi ödeyenlerden ise % 1 sigortalı ve % 2 işveren payı alınmaktadır.
İşsizlik Ödeneğinin Tanımı
Sigortalı işsizlere 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanununda belirtilen şartları taşımaları halinde işsiz kaldıkları dönem için yine Kanunda belirtilen süre ve miktarda yapılan ödemedir.
İşsizlik Ödeneğinden Yararlanma Koşulları
Kendi istek ve kusuru dışında işsiz kalmak,
Hizmet akdinin sona ermesinden önceki son 120 gün hizmet akdine tabi olmak,
Hizmet akdinin feshinden önceki son üç yıl içinde en az 600 gün süre ile işsizlik sigortası primi ödemiş olmak,
Hizmet akdinin feshinden sonraki 30 gün içinde en yakın İŞKUR birimine şahsen ya da elektronik ortamda başvurmak,
İşsizlik Ödeneğine Başvuru
Hizmet akdinin feshinden sonraki 30 gün içinde en yakın İŞKUR birimine başvurmak gerekmektedir. Başvuru, İŞKUR birimine şahsen gelerek veya elektronik ortamda www.iskur.gov.tr adresinden yapılabilir. Mücbir sebepler dışında 30 gün içerisinde başvurulmaması halinde, başvuruda gecikilen süre, toplam hak sahipliği süresinden düşülmektedir.
İşsizlik ödeneğinin ödenebilmesi için sigortalı işsizlerin Kanun gereği iş almaya hazır durumda olması gerekmektedir. İşsizlik ödeneği başvurusu ile kişinin iş arayan kaydı yapılmakta veya güncellenmektedir. Böylece sigortalı işsizlerin danışmanlık, işe yerleştirme ve mesleki eğitim hizmetlerini alması sağlanmaktadır. Dolayısıyla, vekâletname ile avukat ya da bir başkası tarafından başvuru yapılması imkanı bulunmamaktadır.
İşsizlik Ödeneğine Hak Kazananlara Sunulan Hizmetler
İşsizlik Ödeneği
Genel Sağlık Sigortası Primleri
Yeni bir iş bulma
Meslek geliştirme, edindirme ve yetiştirme eğitimi
İşsizlik Ödeneğinin Süresi
Kanunda yer alan diğer şartları taşınması kaydıyla hizmet akdinin feshinden önceki son üç yıl içinde;
600 gün sigortalı olarak çalışıp işsizlik sigortası primi ödemiş olan sigortalı işsizlere 180 gün,
900 gün sigortalı olarak çalışıp işsizlik sigortası primi ödemiş olan sigortalı işsizlere 240 gün,
1080 gün sigortalı olarak çalışıp işsizlik sigortası primi ödemiş olan sigortalı işsizlere 300 gün,
süre ile işsizlik ödeneği verilmektedir.
İşsizlik Ödeneği Miktarı
Günlük işsizlik ödeneği, sigortalının son dört aylık prime esas kazançları dikkate alınarak hesaplanan günlük ortalama brüt kazancının %40’ı olarak hesaplanmaktadır. Bu şekilde hesaplanan işsizlik ödeneği miktarı, aylık asgari ücretin brüt tutarının %80’ini geçememektedir. İşsizlik ödeneği damga vergisi hariç herhangi bir vergi ve kesintiye tabi tutulmaz.
2019 yılı için aylık işsizlik ödeneği hesabı
| Son 4 Aylık Prime Esas Kazançların Aylık Ortalaması | Hesaplanan İşsizlik Ödeneği Miktarı | Damga Vergisi | Ödenecek İşsizlik Ödeneği Miktarı | |
| Son 4 Ay Asgari Ücretle Çalışan | 2.558,40 | 1.023,36 | 7,77 | 1.015,59 |
| Son 4 Ay 3.500 TL ile Çalışan | 3.500,00 | 1.400,00 | 10,63 | 1.389,37 |
| Son 4 Ay 6.000 TL ile Çalışan | 6.000,00 | 2.046,72 (*) | 15,53 | 2.031,19 |
| (*) Hesaplanan işsizlik ödeneği miktarı, aylık asgari ücretin brüt tutarının %80’ini geçemeyeceği için işsize ödenecek aylık işsizlik ödeneği bu şekilde hesaplanmıştır. 2019 yılında brüt asgari ücret 2.558,40 TL’dir. | ||||
İşsizlik Ödeneğinin Ödenmesi
İşsizlik ödeneği başvuruları izleyen ayın sonuna kadar sonuçlandırılır. İşsizlik ödeneği, her ayın beşinde aylık olarak işsizin kendisine ödenir. Ödeme tarihini öne çekmeye Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanı yetkilidir.
Sigortalı işsizler, TC Kimlik Numaralı Nüfus Cüzdanı ile birlikte her hangi bir PTT Bank şubesine başvurarak işsizlik ödeneklerini alabilirler.
Sağlık Hizmetinden Yararlanma
İşsizlik ödeneği alanlar genel sağlık sigortası kapsamında olup, işsizlik ödeneği ödenen günler için, ilgililer adına sadece genel sağlık sigortası primleri İşsizlik Sigortası Fonundan yatırılmaktadır. Ödenek alanların bakmakla yükümlü olduğu kişiler de genel sağlık sigortalısı kapsamında sağlık hizmetlerinden yararlanabilmektedir.
İlgililer adına sadece genel sağlık sigortası primleri yatırıldığı için ödenek alınan süre emeklilik yönünden dikkate alınmamaktadır.
